Wahroonga Car Wash

ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। ਜਗਰਾਵ ਨੇ ਵੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਔਖੇ-ਸੌਖੇ ਆਈਲੈਟ ਦੇ 5.5 ਬੈਂਡ ਲਏ। ਜਲਦ ਹੀ ਉਹ ਦੋ ਸਾਲ ਦੇ ਸਟੂਡੈਂਟ ਵੀਜ਼ੇ ਤੇ ਮੈਲਬੌਰਨ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ।

ਪਿੱਛੇ ਭਟਿੰਡੇ, ਉਸ ਦੇ ਬਾਪੂ ਕੋਲੇ, ਥੋੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਸੀ। ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਯੂਪੀ-ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਜਗਰਾਵ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਟਰੈਕਟਰ ਚਲਾ ਲੈਂਦਾ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਬਾਪੂ ਦਾ ਜ਼ੋਰ, ਉਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ‘ਤੇ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਕਈ ਮੁੰਡਿਆਂ ਵਾਂਗ, ਉਹ ਵੀ ਜਗਰਾਵ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਭੇਜਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਜੇਕਰ ਉਹ ਬਾਹਰ ਸੈਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਖੈੜਾ ਛੁੱਟਦਾ।

ਜਗਰਾਵ ਦੇ ਚਾਚੇ ਦਾ ਮੁੰਡਾ, ਇੰਦਰ; 3 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਟੂਡੈਂਟ ਵੀਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਮੈਲਬੌਰਨ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਪੱਕਾ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਟੈਕਸੀ ਚਲਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਕੁੱਝ ਹੀ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਘਰ ਵੀ ਲੈ ਲਿਆ।

ਇੰਦਰ, ਜਗਰਾਵ ਨੂੰ ਏਅਰਪੋਰਟ ਤੋਂ ਆਕੇ, ਆਪਣੀ ਪੀਲੀ ਟੋਇਟਾ ਕੋਰੋਲਾ ‘ਚ ਘਰ ਲੈ ਗਿਆ। ਦੋ-ਤਿੰਨ ਦਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਚ ਹੀ ਜਗਰਾਵ ਨੇ ਕਾਲਜ ‘ਚ ਕਲਾਸਾਂ ਲਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਤੀਆਂ।

ਉਸ ਨੂੰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਤਾਂ ਮਿਲ ਗਈ; ਲੇਕਿਨ ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ ਫੀਸਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖਰਚੇ ਲਈ ਉਹ ਜਲਦੀ ਕੰਮ ਲੱਭਣਾ ਲੱਗ ਪਿਆ। 

ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਜੇੜੇ ਮੁੰਡੇ, “ਪੱਕੇ” ਹੋ ਚੁਕੇ ਸੀ, ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਟੈਕਸੀਆਂ ਚਲਾਉਂਦੇ ਸਨ; ਜੇੜੇ ਬੇਚਾਰੇ ਹਜੇ “ਕੱਚੇ” ਸੀ, ਉਹ ਕਾਰ ਵਾਸ਼ਾਂ, ਰੇਸਟੁਰੇਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਯਾ ਕਲੀਨਿੰਗ ਵਰਗੇ ਛੋਟੇ-ਮੋਟੇ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਗੁਜਾਰਾ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਜਗਰਾਵ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੰਡਾ, ਨਵਨੀਤ; ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਏ ਦੋ’ ਕ ਸਾਲ ਹੀ ਹੋਏ ਸੀ, “ਵਾਹਰੂੰਗਾ” ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਚ, “ਕਾਰ ਵਾਸ਼” ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ।

ਉਸ ਨੇ ਜਗਰਾਵ ਨੂੰ ਕਿਹਾ,

“Weekend(ਸ਼ਨੀਵਾਰ, ਐਤਵਾਰ) ‘ਤੇ ਤੜਕੇ ਹੀ, 212 ਨੰਬਰ ਬੱਸ ਫੜ੍ਹਕੇ, “ਵਾਹਰੂੰਗਾ” ਚਲਾ ਜਾਈ। ਬੱਸ ਸਟੋਪ ਦੇ ਲਾਗੇ ਹੀ ਕਾਰ ਵਾਸ਼ ਆ। ਗੋਰੇ ਓਥੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਧੁਆਉਂਣ ਆਉਂਦੇ ਨੇ, ਤੈਨੂੰ ਕੰਮ ਮਿਲ ਜਾਣਾ।”

ਜਗਰਾਵ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠਿਆ। ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ਨਹਾ ‘ਕੇ, ਬਗੈਰ ਕੁੱਝ ਖਾਦਿਆ ਬੱਸ ਸਟੋਪ ਵੱਲ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਿਆ। ਕੁਝ ‘ਕ ਮਿੰਟਾਂ ‘ਚ ਹੀ ਬੱਸ ਆਈ, ਜੋ ਲੱਗਭੱਗ ਖਾਲੀ ਹੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਟਿਕਟ ਲਈ ਅਤੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਾਲੀ ਤਾਕੀ ਕੋਲ ਜਾ ਬੈਠਾ।

ਸਵੇਰ ਦਾ ਮੌਸਮ ਬੜਾ ਸੁਹਾਵਣਾ ਸੀ। ਹਲਕੀ-ਹਲਕੀ ਠੰਡ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਣਾਂ, ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਾਲੀਆਂ ਤਾਕੀਆਂ ਤੋਂ ਹੋ ‘ਕੇ, ਪੂਰੇ ਬੱਸ ਨੂੰ ਰੁਸ਼ਨਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ।   

15 ‘ਕ ਮਿੰਟਾਂ ‘ਚ ਬੱਸ, ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਸਟੋਪਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਇੱਕ ਜਗਹਿ ਰੁਕੀ। ਡਰਾਈਵਰ ਨੇ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ,

“ਵਾਹਰੂੰਗਾ”।

ਜਗਰਾਵ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਉੱਠਿਆ, ਡਰਾਈਵਰ ਨੂੰ “ਥੈਂਕ ਯੂ” ਕਹਿਕੇ, ਥੱਲੇ ਉਤਰ ਗਿਆ।

ਉਸ ਨੇ ਨਿਗਾਹ ਘੁਮਾਈ, ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਥੋੜੀ ਦੂਰ ਚੌਰਾਸਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਇਕ ਪੈਟਰੋਲ ਪੰਪ ਵਰਗੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨਜ਼ਰ ਆਈ। ਉਸ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ, ਇੱਕ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦੀ, ਦੋ ਮੰਜ਼ਿਲ ਜਿੰਨੀ ਉੱਚੀ ਇਮਾਰਤ ਬਣੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਉੱਪਰ, ਇਕ ਵੱਡੇ ਬੋਰਡ ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, “Wahroonga Car Wash”.

ਉਹ ਚੌਰਸਤੇ ਤੱਕ ਗਿਆ, ਫਿਰ ਖੱਬੇ ਕਾਰ ਵਾਸ਼ ਵੱਲ ਨੂੰ ਮੂੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਚੌਰਸਤੇ ਦੇ ਸੱਜੇ, ਪਾਰਲੇ ਪਾਸੇ “McDonald’s” ਸੀ।

ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ‘ਚ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ, ਕਦੇ ਕੋਈ ਕੱਮ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤਾ। ਕਾਰ ਵਾਸ਼ ‘ਚ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਕਾਫੀ ਸ਼ਸ਼ੋਪੰਜ ‘ਚ ਸੀ। ਓਥੇ ਲੋਕ, ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੋਣਗੇ ? ਉਸ ਨਾਲ ਕੀ ਸਲੂਕ ਕਰਨਗੇ ? ਕੱਮ ਮਿਲੇਗਾ ਵੀ ਜਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮੋੜ ਦੇਣਗੇ ?

ਇਹੋ ਜਹੀਆਂ ਸੋਚਾਂ ‘ਚ ਡੱਬਿਆਂ, ਉਹ ਕਾਰ ਵਾਸ਼ ਕੋਲ ਜਾ ਪੁੱਜਾ।

ਅੱਗੇ Enter(ਅੰਦਰ ਜਾਣ) ਦਾ ਸਾਈਨ ਲੱਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਥੋਂ ਗੱਡੀਆਂ ਅੰਦਰ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਵੀ ਇਕ ਕਿਨਾਰੇ ਤੋਂ ਹੋਕੇ, ਝਿਝਕਦਾ-ਝਿਝਕਦਾ ਅੰਦਰ ਚਲਾ ਗਿਆ। 

ਸਾਹਮਣੇ ਕਤਾਰ ‘ਚ 6-7 ਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਵੈਣਾਂ ਖੜੀਆਂ ਸਨ। ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ, ਇੱਕ ਉੱਚੇ ਟੇਬਲ ‘ਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਲੱਗਾ ਸੀ। ਉਸ ‘ਤੇ, ਇਕ ਮਧਰੇ ਕੱਦ ਦਾ 35 ‘ਕ ਸਾਲ ਦਾ ਤੰਦਰੁਸਤ ਬੰਦਾ; ਚਿੱਟਾ ਰੰਗ, ਕਾਲੇ ਬਾਲ, ਚਿੱਟੀ ਬਾਹਾਂ ਵਾਲੀ ਕਮੀਜ਼, ਕਾਲੀ ਪੈਂਟ, ਕਾਲੇ ਚਮੜੇ ਦੇ ਚਮਕਦਾਰ ਬੂਟ ਪਾਏ ਹੋਏ ਕੁੱਝ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਉਹ ਸ਼ਾਇਦ, ਓਥੋਂ ਦਾ ਮਨੈੱਜਰ ਸੀ।

ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਪਤਲੇ-ਲੰਬੇ ਕੱਦ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਮੁੰਡਾ; ਹਲਕੀ ਦਾੜ੍ਹੀ, ਸਰ ਤੇ ਲਾਲ ਪਰਨਾ ਬੰਨਿਆ – ਖੜਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਅੱਧੇ ਬਾਹਾਂ ਵਾਲੀ ਕਾਲੀ ਟੀ ਸ਼ਰਟ; ਢਿੱਲੀ, ਨੀਲੀ ਜਿਨਸ ਪੈਂਟ ਅਤੇ ਕਾਲੇ ਸਪੋਰਟ ਸ਼ੂਜ਼ ਪਾਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਹ ਮੈਨੇਜਰ, ਉਸ ਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਚ ਕੁੱਝ ਸਿਖਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। 

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ, ਕੁੱਝ ਪੌੜੀਆਂ ਸਨ, ਜੋ ਇੱਕ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਾਲੇ ਦਰਵਾਜੇ ਵੱਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਲੋਕ ਗੱਡੀਆਂ ਖੜੀਆਂ ਕਰ, ਮੈਨੇਜਰ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਕੇ, ਉਸਨੂੰ ਚਾਬੀ ਫੜ੍ਹਾ – ਉਸ ਦਰਵਾਜੇ ਤੋਂ ਇਮਾਰਤ ‘ਚ ਜਾ ਰਹੇ ਸੀ।

ਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ, ਇਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ 2 ਫੁੱਟ ਦੀ ਹਲਕੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਚੌੜੀ, ਲੰਮੀ ਕੰਧ ਸੀ। ਉਸ ਉੱਪਰ, ਇਕ ਲਾਈਨ ‘ਚ ਤਕਰੀਬਨ 14-15 ਮੁੰਡੇ ਬੈਠੇ ਸੀ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦਿਖਣ ਵਾਲੇ, ਉਮਰ 20 ‘ਕ ਸਾਲ ਦੇ ਕਰੀਬ। 

ਮੈਨੇਜਰ ਦਾ ਮੂੰਹ, ਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਵਲ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਜਗਰਾਵ ਨੂੰ, ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਆਉਂਦਾ ਵੇਖ ਲਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਨਿਗਾਹ ਹਟਾਈ ਤੇ  ਜਗਰਾਵ ਨੂੰ ਘੁਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਨਾਲ ਖੜਾ ਲੰਮਾ ਮੁੰਡਾ ਵੀ, ਪਿੱਛੇ ਨੂੰ ਘੁੱਮੀਆਂ ਅਤੇ ਮੈਨੇਜਰ ਦੇ ਨਾਲ ਜਗਰਾਵ ਵੱਲ ਵੇਖਣ ਲੱਗਾ।

ਜਿਵੇਂ ਹੀ, ਜਗਰਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਾਗੇ ਪੁੱਜਿਆ, ਮੈਨੇਜਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸੱਜਾ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਕੀਤਾ,

“ਹੈਲੋ ਆਈ ਐਮ ਹਸਨ(ਹੈਲੋ ਮੈਂ ਹਸਨ ਹਾਂ)”, ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ।

“ਮਾਈ ਨੇਮ ਇਸ ਜਗਰਾਵ(ਮੇਰਾ ਨਾਮ ਜਗਰਾਵ ਹੈ)” ਕਹਿਕੇ ਉਸ ਨੇ ਵੀ ਹੱਥ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ।

ਹਸਨ ਨੇ ਨਾਲ ਹੀ ਖੜੇ ਲੰਮੇ ਮੁੰਡੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ,

“ਦਿਸ ਇਜ਼ ਰਣਜੀਤ(ਇਹ ਰਣਜੀਤ ਹੈ)”

ਉਸ ਨੇ ਵੀ ਜਗਰਾਵ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾਇਆ।

ਹਸਨ ਦੇ ਚੇਹਰੇ ‘ਚ ਇਕ ਚਮਕ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਤਿੱਖੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ, ਉਸ ਨੂੰ ਉੱਪਰੋਂ ਥੱਲੇ ਤੱਕ ਘੁਰਦੇ ਹੋਏ ਪੁੱਛਿਆ

“ਪੂਨਜਾਬੀ ਔਰ ਗੁਜਰਾਤੀ ?(ਪੰਜਾਬੀ ਜਾਂ ਗੁਜਰਾਤੀ ?)”

“ਪੰਜਾਬੀ”, ਜਗਰਾਵ ਨੇ ਕਿਹਾ।

“ਆਈ ਕੈਨ ਟੈਲ ਫ੍ਰੋਮ ਯੌਰ ਕੜਾ”(ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਕੜੇ ਤੋਂ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਹਾਂ)

ਜਗਰਾਵ ਦੇ ਚਮਕਦਾਰ ਖਾਲਸ ਸਟੀਲ ਦੇ ਕੜੇ ਵੱਲ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਮੁਸਕਰਾਇਆ।

“ਹਾਉ ਕੈਨ ਆਈ ਹੈਲਪ ਯੂ ?(ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਕਿਵੇਂ ਮੱਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ?)

“ਆਈ ਐਮ ਲੂਕਿੰਗ ਫੋਰ ਵਰਕ”(ਮੈਂ ਕੰਮ ਲੱਭ ਰਿਹਾ ਹਾਂ)

“ਹੈਵ ਯੂ ਵਰਕਡ ਬਿਫੋਰ ?(ਤੁਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ ?)

“ਨੋ”(ਨਹੀਂ)

“ਓ ਕੇ, ਸੋ ਯੂ ਵਾੰਟ ਟੁ ਡੂ ਕਾਰ ਵਾਸ਼ ਹੇਅਰ ਆਈ ਅਜ਼ੂਮ ?”(ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਐਥੈ ਕਾਰ ਵਾਸ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ ਵਿੱਚ ?)ਉਹ ਫਿਰ ਮੁਸਕਰਾਇਆ। ਇਸ ਵਾਰ ਉਸ ਦੀ ਹਾਸੇ ‘ਚ, ਚਲਾਕੀ ਸਾਫ ਝਲਕ ਰਹੀ ਸੀ।

“ਯਸ”(ਜੀ), ਜਗਰਾਵ ਨੇ ਕਿਹਾ।

“ਆਈ ਪੇ ਟੈਨ ਡੌਲਰ ਐਨ ਆਵਰ। ਯੂ ਸੀ ਆਲ ਦੋਜ਼ ਪਿਪਲ ਸਿਟੀਂਗ ਦੇਅਰ ?”(ਮੈਂ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਦੇ ਦੱਸ ਡੋਲਰ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਓਥੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੈਠੇ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ?) ਉਸ ਨੇ ਛੋਟੀ ਕੰਧ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਕੇ ਕਿਹਾ। 

“ਯਸ”(ਜੀ)

“ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਕੁੱਝ ਗੱਡੀਆਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਾਈਨ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਬੁਲਾਉਂਦਾ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਗੱਡੀ ਧੋ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਗੱਡੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਿਰਫ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪੈਸੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋ।” ਉਸ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ।

“ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਇੱਕ ਆਈਡੀ ਆਪਣੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਾਕ ਮਾਰਾਂਗਾ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਈਨ ਇਨ ਕਰ ਦਿਆਂਗਾ, ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਕੰਮ ਕਰ ਲਿਆ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਈਨ ਆਉਟ ਕਰ ਦਿਆਂਗਾ। ਦਿਨ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਸ ‘ਤੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਦੇਵਾਂਗਾ ਨਾ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕੀਤਾ।”

ਉਸ ਨੇ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਆਖਰੀ ਵਾਕ ‘ਤੇ ਥੋੜਾ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

“ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਮਨਜ਼ੂਰ ਹੈ ?” ਉਹ ਜਗਰਾਵ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦੇ ਹੋਏ ਬੋਲਿਆ।

“ਜੀ”

“ਠੀਕ ਹੈ ਫਿਰ, ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਿਖਦੇ ਹੋ ?”

“J A G R A V”

“ਤੁਹਾਡਾ ਪਤਾ ?”

ਜਗਰਾਵ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕਾਲਜ ਵਾਲਾ ਕਾਰਡ, ਪਰਸ ‘ਚੋ ਕੱਢਕੇ ਵਿਖਾਇਆ, ਜਿਸ ਉੱਪਰ ਉਸ ਦਾ ਪਤਾ ਲਿਖਿਆ ਸੀ।

ਹਸਨ ਨੇ ਕਾਰਡ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ‘ਚ ਫੜ੍ਹਿਆ, ਉਸ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਕੀ-ਬੋਰਡ ਨਾਲ ਪਤਾ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਚ ਭਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ। 

“ਓ ਕੇ, ਥੈਂਕ ਯੂ” ਕਹਿਕੇ ਉਸ ਨੇ ਕਾਰਡ ਵਾਪਸ ਕੀਤਾ।

“ਓਥੇ ਬਾਕੀਆਂ ਨਾਲ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰੋ। ਜੇ ਮੈਨੂੰ ਤੁਹਾਡੀ ਲੋੜ ਪਈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਾਕ ਮਾਰਾਂਗਾ। ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਥੋੜੀ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦੇਵਾਂਗੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਗੱਡੀਆਂ ਧੋਣ ਵਿੱਚ ਮੱਦਦ ਕਰ ਦੇਣਾ। ਓ ਕੇ ?”

“ਓ ਕੇ”

“ਠੀਕ ਹੈ। ਥੈਂਕ ਯੂ”,

ਕਹਿਕੇ ਉਹ ਵਾਪਸ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਕੁੱਝ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ, ਰਣਜੀਤ ਵੀ ਉਸ ਨਾਲ ਸਕਰੀਨ ਵੱਲ ਵੇਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। 

ਜਗਰਾਵ, ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੀ ਹੋਕੇ, ਉਸ ਹਲਕੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਦੋ ਫੁੱਟੀ ਕੰਧ ਵੱਲ ਵਧਿਆ, ਜਿੱਥੇ 14-15 ਮੁੰਡੇ ਬੈਠੇ ਸੀ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਵੱਲ ਵੇਖਿਆ। ਉਹ ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦੀ ਲੰਘਦਾ ਹੋਇਆ, ਅਖੀਰ ‘ਤੇ ਜਾਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ।

ਉਸ ਦੇ ਖੱਬੇ ਬੈਠਾ ਮੁੰਡਾ, ਜੋ ਕਿ ਮਦਰੇ ਕਦ ਦਾ 20 ‘ਕ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਸੀ, ਉਸਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ‘ਚ ਪੁੱਛਦਾ,

“ਪਹਿਲੀ ਬਾਰ ਆਏ ਹੋ ?”

“ਹਾਂ”

“ਪਹਿਲੇ ਕਭੀ ਕਾਰ ਵਾਸ਼ ਕੀਆ ?”

“ਨਹੀਂ”

“ਯਹਾਂ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਆਏ ਕਿਤਨਾ ਟਾਈਮ ਹੂਆ ?”

“ਇਕ ਹਫਤਾ”

“ਕਹਾ ਸੇ ਹੋ, ਇੰਡੀਆ ਮੇ ?”

“ਪੰਜਾਬ, ਆਪ ?”

“ਨੇਪਾਲ”

ਉਹ ਹਜੇ ਆਪਸ ‘ਚ ਜਾਨ ਪਛਾਣ ਬਣਾ ਹੀ ਰਹੇ ਸੀ, ਇਕ ਹੋਰ ਮੁੰਡਾ ਆਕੇ ਜਗਰਾਵ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਬੈਠ ਗਿਆ। ਦਰਮਿਆਨਾ ਕੱਦ, ਭਰਵੀਂ ਸਿਹਤ, ਛੋਟੀ ਹਰੀ ਪੱਗ, ਹਲਕੀ ਦਾੜ੍ਹੀ।

ਜਗਰਾਵ ਤੇ ਨੇਪਾਲ ਵਾਲਾ ਮੁੰਡਾ ਚੁੱਪ ਕਰ ਗਏ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਲੱਗ ਪਏ।

ਜਗਰਾਵ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ,

“ਹੋਰ ਬਾਈ ਕੀ ਹਾਲ ਹੈ ?”

“ਠੀਕ ਹੈ ਬੀਰੇ”

“ਐਥੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਂ ?”

“ਕਦੇ-ਕਦੇ ਆ ਜਾਈਦਾ ਵੀਕਐਂਡ ਤੇ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਕਲੀਨਿੰਗ ਦਾ ਕੱਮ ਕਰਦਾ।”

“ਠੀਕ ਆ”

“ਤੁਸੀਂ ?”

“ਮੈਂ ਤਾਂ ਅੱਜ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਆਇਆ। ਹਫਤਾ ‘ਕ ਹੀ ਹੋਇਆ, ਇੰਡੀਆ ਤੋਂ ਆਏ ਨੂੰ।”

“ਓ, ਠੀਕ ਹੈ”

ਹਸਨ, ਗੱਡੀਆਂ ਲੰਘ ‘ਕੇ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਆਇਆ, ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠੇ ਦੋ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਦੇ ਅੰਗੂਠੇ ਦੇ ਨਾਲ ਦੀ ਉਂਗਲ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਕੇ ਬੁਲਾਇਆ। ਦੋਵੇਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦਿਖਣ ਵਾਲੇ ਮੁੰਡੇ, ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ਉੱਠੇ ਅਤੇ ਉਸ ਵੱਲ ਨੂੰ ਭੱਜੇ। ਉਸ ਨੇ ਕਤਾਰ ‘ਚ ਬੈਠੇ, ਬਾਕੀਆਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਵੱਲ ਵੇਖਿਆ, ਥੋੜਾ ਮੁਸਕਰਾਇਆ ‘ਤੇ ਵਾਪਸ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਚ ਸਾਈਨ ਇੰਨ ਕੀਤਾ। ਰਣਜੀਤ ਨੂੰ ਗੱਡੀ ਦੀਆਂ ਚਾਬੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਤੇ ਕਿਹਾ,

“ਇਹ ਕਾਲੀ ਟੋਯੋਟਾ ਰੈਵ 4 ਨੂੰ ਧੋਣ ਵਿੱਚ ਤੇਰੀ ਮੱਦਦ ਕਰਨਗੇ”

“ਓ ਕੇ” ਕਹਿਕੇ ਰਣਜੀਤ ਨੇ ਦੋਵੇਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਗਰ ਆਉਣ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ। ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹੀ ਕਾਲੀ ਟੋਯੋਟਾ ਰੈਵ 4 ‘ਚ ਚੜ੍ਹਿਆ, ਉਸ ਨੂੰ ਚਲਾਕੇ, ਅੱਗੇ ਸ਼ੇਡ ‘ਚ ਲੈ ਗਿਆ।

ਸ਼ੈਡ ਦਾ ਦਰਵਾਜਾ ਕਾਫੀ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਤੇ ਉੱਚਾ ਸੀ। ਉਸ ‘ਚ ਇਕ ਵਾਰ ਹੀ 3-4 ਗੱਡੀਆਂ ਲਾਈਨ ‘ਚ ਖੜ੍ਹਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਅਗਲੇ ਪਾਸੇ ਗੱਡੀਆਂ ਲਈ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਦਰਵਾਜਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਜਗਰਾਵ ਸ਼ੈਡ ‘ਚ, ਰਣਜੀਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਗੱਡੀਆਂ ਧੋਂਦੇ ਹੋਏ, ਬੜੀ ਗੌਰ ਨਾਲ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਹਰ 5-10 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ, ਬਾਹਰੋਂ ਇਕ ਹੋਰ ਗੱਡੀ ਆਕੇ ਰੁੱਕਦੀ। ਮਾਲਿਕ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦਾ, ਹਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “Good Morning” ਕਹਿੰਦਾ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਥੋੜੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਰ ਵਾਸ਼ ਦੇ ਅਲਗ-ਅਲਗ ਰੇਟ ਦੱਸਦਾ। ਫਿਰ ਜੇੜ੍ਹਾ ਰੇਟ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹੁੰਦਾ, ਉਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘ਚ ਬੁਕ ਕਰਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “Thank You” ਕਹਿਕੇ, ਗੇਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾ ‘ਕੇ, ਵੇਟਿੰਗ ਰੂਮ ‘ਚ ਬੈਠਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ।

ਫਿਰ ਉਹ ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਦੀ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ, ਛੋਟੀ ਕੰਧ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਆਉਂਦਾ, ਕਤਾਰ ‘ਚ ਬੈਠੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਘੁਰਦਾ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠੇ ਹੋਏ, ਦੋ-ਤਿੰਨ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ  ਉਂਗਲ ਨਾਲ, ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਆਉਣ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ। ਉਹ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਵੇਖ ‘ਕੇ, ਆਪਣੇ ਅੰਦਾਜ਼ ‘ਚ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦਾ ਅਤੇ ਵਾਪਸ ਆਪਣੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਾਲੀ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ।

ਉਹ ਕਿਸੇ ਇਕ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ, ਜੋ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਝ ਸੀਨੀਅਰ ਹੁੰਦਾ ਹੋਵੇ  – ਨੂੰ ਗੱਡੀ ਦੀ ਚਾਬੀ ਦਿੰਦਾ। ਉਹ ਗੱਡੀ ਅੱਗੇ ਸ਼ੇਡ ‘ਚ ਲੈ ਜਾਂਦਾ, ਦੂਸਰੇ ਮੁੰਡੇ ਪਿੱਛੇ-ਪਿੱਛੇ। ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਪਹਿਲਾਂ ਗੱਡੀ ਧੋ ਰਹੇ ਮੁੰਡੇ ਵੇਲੇ ਹੋ ਚੁਕੇ ਹੁੰਦੇ ‘ਤੇ ਵਾਪਸ ਆ, ਕਤਾਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਪੁਰਾਣੀ ਸੀਟ ‘ਤੇ ਜਾ ਬੈਠਦੇ। 

ਇਹ ਸਬ ਕੁੱਝ ਚਲਦਿਆਂ, ਤਕਰੀਬਨ ਡੇੜ੍ਹ ਘੰਟਾ ਲੰਘ ਗਿਆ, ਲੇਕਿਨ ਜਗਰਾਵ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਹੀ ਬਾਰੀ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸਾਹਮਣੇ ਦੇ 5-6 ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਜਗਰਾਵ ਨੂੰ ਹੁਣ, ਆਪਣੀ ਬਾਰੀ ਆਉਣ ਦੀ ਉੱਮੀਦ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਦਿਸਣ ਲੱਗੀ। ਇਸ ਡੇੜ੍ਹ-ਘੰਟੇ ‘ਚ, ਮੁੰਡਿਆ ਦੀ ਕਤਾਰ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 14-15 ਤੋਂ ਵੱਧ ‘ਕੇ, 30 ਦੇ ਕਰੀਬ ਜਾ ਪਹੁੰਚੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਬੈਠੇ ਸਾਰੇ ਹੀ ਮੁੰਡੇ, ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ-ਬਾਤਾਂ ਕਰਨ ‘ਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸੀ। ਉਹ ਹੁਣ ਕੰਮ ਲੱਭਣ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਮੁੰਡਿਆਂ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਵੀਕਐਂਡ ਤੇ ਕਿਸੇ ਗ੍ਰਾਉੰਡ ‘ਚ ਕੱਠੇ ਹੋਏ ਦੋਸਤਾਂ ਵਰਗੇ ਲੱਗ ਰਹੇ ਸੀ। ਜੋ ਕਿਸੇ ਮੈਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਪਣਾ ਥਕੇਵਾਂ ਲਾਉਣ ਲਈ, ਬੈਠ ‘ਕੇ ਗੱਪ ਲਾ ਰਹੇ ਹੋਣ। 

ਐਨੇ ਨੂੰ ਜਗਰਾਵ ਦੀ ਨਿਗਾਹ, ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਸੱਜੇ ਵੱਲ ਨੂੰ ਪਈ; ਜਿਥੇ ਉਸ ਵੇਟੀਂਗ ਰੂਮ ਦੀ ਕੰਧ ਖਤਮ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਦੋ ਮੁਟਿਆਰ ਕੁੜੀਆਂ, ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਲੁਕਕੇ ਬੈਠੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਜਗਰਾਵ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚੱਲਿਆ ਕਿ ਉਹ ਓਥੇ ਕਦੋਂ ਆ ਬੈਠੀਆਂ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਵੇਰੇ ਕਾਰ-ਵਾਸ਼ ‘ਚ ਆਇਆ ਤਾਂ ਓਥੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸ਼ਕਲ- ਸੂਰਤ ਤੋਂ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੱਗਦੀਆਂ। ਸ਼ਾਹਿਦ ਗੁਜਰਾਤਨਾਂ ਹੋਣ। ਦੋਨਾਂ ਦੀ ਉਮਰ, 20-22 ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਕ ਬਿਲਕੁਲ ਮਦਰੇ ਕੱਦ ਦੀ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਦੂਸਰੀ ਉਸ ਨਾਲੋਂ ਥੋੜੀ ਲੰਮੀ। ਦੂਸਰੀ ਕੂੜੀ ਨੇ ਸਰ ਤੇ ਗੁਲਾਬੀ, ਸਰਦੀਆਂ ਵਾਲੀ ਹਲਕੀ ਟੋਪੀ ਪਾਈ ਹੋਈ ਸੀ। ਦੋਵੇਂ ਬਿਲਕੁਲ ਚੁੱਪ; ਕਦੇ ਉਹ ਸਾਡੀ ਵੱਲ, ਕਦੇ ਹਸਨ ਅਤੇ ਕਦੇ ਸ਼ੇਡ ‘ਚ ਗੱਡੀਆਂ ਧੋ ਰਹੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਵੱਲ ਵੇਖ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। 

ਜਗਰਾਵ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਵਾਲੇ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਕਿਹਾ,

“ਲਗਦਾ ਅੱਜ ਬਾਰੀ ਆਉਣੀ ਨਹੀਂ, ਮੁੰਡੇ ਬਹੁਤ ਆਏ ਆ।”

ਉਸ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਬੈਠਾ, ਅੱਧਖੜ੍ਹ ਉਮਰ ਦਾ ਇੱਕ ਤੰਦਰੁਸਤ ਹਰਿਆਣਵੀ ਸਾਡੀ ਗੱਲ ਸੁਨ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹ ਬੋਲਿਆ,

“ਥੋੜਾ ਬੈਠਣਾ ਪਵੇਗਾ, ਫਿਰ ਬਾਰੀ ਆਵੇਗੀ। ਔਰ ਜਾਣਾ ਵੀ ਕਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਤੋਂ ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ ਕਿ ਮੈਲਬੌਰਨ ਮੇਂ ਕਾਰ ਵਾਸ਼ ਹੈ। ਇਹ ਗੋਰੇ, ਅਪਣੀ ਗਾੜ੍ਹਿਆਂ ਵੀਕਐਂਡ ਕੋ ਧੁਲਵਾਣੇ ਆਤੇ ਹੈਂ। ਨਹੀਂ ਤੋਂ ਯਹਾਂ ਭੁੱਖੋਂ ਮਰ ਜਾਤੇ।”

ਉਸ ਦਾ ਚੇਹਰਾ ਬਿਲਕੁਲ ਮੁਰਝਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਉਸ ਦੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸੁਣਕੇ, ਜਗਰਾਵ ਫਿਕਰਾਂ ‘ਚ ਪੈ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਹਰਿਆਣਵੀ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆਂ,

“ਆਪਕੋ ਕਿਤਨਾ ਟਾਈਮ ਹੂਆ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਆਏ ਹੂਏ ?”

“ਡੇੜ੍ਹ ਸਾਲ ਹੋ ਗਿਆ ਭਾਈ”

“ਡੇੜ੍ਹ ਸਾਲ !”

ਜਗਰਾਵ ਦਾ ਮੂੰਹ ਅੱਡਿਆ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ।  

ਉਸ ਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ, ਇਹ ਹਰਿਆਣਵੀ ਨਵਾਂ-ਨਵਾਂ, ਉਸ ਵਾਂਗ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਆਇਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਕੱਮ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੈ। ਪਰ ਡੇੜ੍ਹ ਸਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਹਜੇ ਵੀ ਕਾਰ ਵਾਸ਼ ਦੀ ਇਸ ਲੰਬੀ ਕਤਾਰ ‘ਚ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ, ਇੱਕ ਦੋ ਵਾਰ ਹੀ ਬਾਰੀ ਆਈ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ 15-20 ਮਿੰਟਾਂ ‘ਚ ਹੀ ਵੇਲਾ ਹੋਕੇ, ਵਾਪਸ ਆਪਣੀ ਸੀਟ ‘ਤੇ ਆ ਬੈਠਿਆ ਸੀ।

ਜਗਰਾਵ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਵਾਲੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆਂ,

“ਬੀਰੇ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਨਾਂ ਸਮਾਂ ਹੋਇਆ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ‘ਚ ?”

“7 ‘ਕ ਮਹੀਨੇ”, ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ।

“ਕੰਮ ਔਖਾ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਐਥੇ”, ਜਗਰਾਵ ਨੇ ਉਦਾਸ ਹੋਕੇ ਕਿਹਾ।

“ਹਾਂਜੀ, ਖਾਸਕਰ ਸਟੂਡੈਂਟ ਨੂੰ। ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਬੰਦਾ ਪੱਕਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਫੇਰ ਤਾਂ ਚਲੋਂ ਔਖਾ-ਸੌਖਾ ਹੋ ਕੇ, ਕੋਈ ਕੱਮ ਕਰ ਹੀ ਲੈਂਦਾ। ਨਾਲੇ, ਸਟੂਡੈਂਟ ਆ ਵੀ ਬਹੁਤ ਗਿਆ। ਕੱਮ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਹੈ, ਮੁੰਡਾ ਐਥੇ ਰੋਜ਼ ਸੈਂਕੜਿਆਂ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਉੱਤਰ ਰਿਹਾ। ਸਟੂਡੈਂਟ ਹਰ ਕੱਮ ਕਰ ਨੀ ਸਕਦਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਪੇਪਰਾਂ ‘ਤੇ ਘੰਟੇ ਵੀ 20 ਹੀ ਮਿਲਦੇ ਆ। ਕਿਰਾਏ-ਭਾੜੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦੇ। ਫੀਸਾਂ ਬਚਾਰੇਂ ਨੇ ਕਿਥੋਂ ਕੱਡਣੀਆਂ ?”

ਜਗਰਾਵ ਨੂੰ ਹਰ ਪਾਸਿਓਂ ਮਾੜੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਮਿਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਹੁਣ ਖੈਰ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਘੱਟ-ਤੋਂ-ਘੱਟ, ਰਹਿਣ ਲਈ ਜਗਹਿ ਮਿਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਰਾਇਆ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਪੈਸੇ ਕਿਥੋਂ ਲਿਆਉਂਦਾ ?

“ਚਲੋਂ, ਹਾਜੇ ਤਾਂ ਆਏ ਇਕ ਹਫਤਾ ਹੀ ਹੋਇਆ; ਕੋਈ-ਨਾ-ਕੋਈ ਕੱਮ ਮਿਲ ਹੀ ਜਾਉ”,

ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ, ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਦਿਲਾਸਾ ਦਿੱਤਾ। 

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ-ਕਰਦੇ, ਇਕ ਘੰਟਾ ਹੋਰ ਗੁਜਰ ਗਿਆ।

ਉਸ ਨੇ ਸਵੇਰ ਦਾ ਕੁਝ ਖਾਦਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਹੁਣ ਉਸ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਭੁੱਖ ਲੱਗ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਹਜੇ ਤੱਕ ਉਸ ਦੀ ਤਾਂ ਕੀ, ਉਸ ਦੇ ਅੱਗੇ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਵੀ ਬਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਈ।

ਉਸ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਹਸਨ ਨੂੰ ਕਹਿ ‘ਕੇ, ਕੁੱਝ ਖਾਨ ਲਈ ਬਾਹਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਲਾਈਨ ‘ਚ ਨੰਬਰ ਚਲਿਆ ਜਾਣਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਆਕੇ, ਅਖੀਰ ‘ਚ ਬੈਠਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਹੋ ਸਕਦਾ, ਹਸਨ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿ ਦੇਵੇ,

“ਅੱਜ ਮੁੰਡੇ ਬਹੁਤ ਨੇ, ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦਿਨ ਆ ਜਾਇਓ ?”

ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਾਰੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ‘ਚ, ਬੈਠੇ ਰਹਿਣਾ ਹੀ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝਿਆ। 

ਅਚਾਨਕ ਉਸ ਦੀ ਨਿਗਾਹ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਲੁਕ ‘ਕੇ ਬੈਠੀਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਕੁੜੀਆਂ ‘ਤੇ ਪਈ। ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੇਹਰੇ, ਅੱਗੇ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉੱਤਰੇ ਹੋਏ ਸੀ। ਹਸਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬੁਲਾਇਆ। ਹੁਣ ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਵੇਖ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਹੀਆਂ ਅਤੇ ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਨੀਵੀਂ ਪਾਈ ਹੋਈ ਸੀ। ਅਚਾਨਕ ਗੁਲਾਬੀ ਟੋਪੀ ਪਾਈ ਕੁੜੀ ਨੇ ਉਪਰ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਚੁੱਕਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ, ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਚੋ ਕੋਈ ਮੁੰਡਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਨਿਗਾਹ ਸਿੱਧੀ ਜਗਰਾਵ ਤੇ ਜਾ ਪਈ। ਜਗਰਾਵ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਝਿਝਕਿਆ, ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਨੇ ਗੌਰ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਉਸ ਕੁੜੀਂ ਦੀਆਂ ਦੋਹਾਂ ਅੱਖਾਂ, ਹੰਝੂਆਂ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਕੁੜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਭਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਜਗਰਾਵ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਸਕੈਂਟ ਟਿਕ ‘ਕੇ ਵੇਖਿਆ ਅਤੇ ਫੇਰ ਨੀਵੀਂ ਪਾ ਲਈ। ਜਗਰਾਵ ਨੇ ਲੰਬਾ ਹੌਕਾ ਭਰਿਆ ਤੇ ਬਾਹਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ।

ਤਕਰੀਬਨ ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ ਹੋਰ ਬੀਤ ਗਿਆ।

ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਨਿਗਾਹ ਘੁਮਾਈ, ਮੁੰਡਿਆ ਦੀ ਕਤਾਰ ਹੁਣ 40 ਦੇ ਪਾਰ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਸੀ।

ਬਿਲਕੁਲ ਅਖੀਰ ਤੇ ਬੈਠੇ, ਇੱਕ-ਦੋ ਨਵੇਂ ਆਏ ਮੁੰਡੇ ਹੀ ਹਸਨ ਵੱਲ ਵੇਖ ਰਹੇ ਸੀ, ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਮੁੰਡੇ ਗੱਲਾਂਬਾਤਾਂ ‘ਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਸੀ। ਕਦੇ-ਕਦੇ, ਉਹ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਮਜ਼ਾਕ ਕਰਕੇ ਹੱਸਣ ਵੀ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ, ਪਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼, ਦੂਰ ਮੈਨੇਜਰ ਤੱਕ ਨਾ ਪਹੁੰਚੇ।

ਗੱਡੀਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਥੋੜੇ-ਥੋੜੇ ਚਿਰ ਤੇ ਆਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ। ਹਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਕੇ, ਫੇਰ ਉਸੇ ਅੰਦਾਜ਼ ‘ਚ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਉਂਗਲੀ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦਾ। ਉਹ ਗੱਡੀ ਸ਼ੇਡ ‘ਚ ਧੋਣ ਲਈ ਲੈ ਜਾਂਦੇ। 

ਐਨੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਾਲੀ ਚਮਚਮਾਉਂਦੀ BMW ਕਾਰ ਆ ‘ਕੇ ਰੁਕੀ। ਉਸ ‘ਚੋਂ, ਇਕ 40 ‘ਕ ਸਾਲ ਉਮਰ ਦੀ ਗੋਰੀ ਉੱਤਰੀ। ਸੁਨਹਿਰੇ ਬਾਲ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਹੈਟ, ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੀ ਹੀ ਫਰੋਕ ਸੂਟ, ਉੱਚੀਆਂ ਅੱਡੀਆਂ ਵਾਲੇ ਸੈਂਡਲ ਪਾਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ‘ਚ, ਇਕ ਮਹਿੰਗੀ ਘੜੀ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ‘ਚ, ਇਕ ਕਾਲਾ ਪਰਸ ਫੜ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ‘ਚ, ਗੱਡੀ ਦੀ ਚਾਬੀ। ਉਸ ਨੇ ਚਾਬੀ ਹਸਨ ਨੂੰ ਫੜ੍ਹਾਈ। ਇੰਝ ਲਗਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਹਸਨ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ “Thank You Maam” ਕਿਹਾ। ਉਹ ਪੌੜ੍ਹੀਆਂ ਚੜ੍ਹਦੀ ਵੈਟਿੰਗ ਰੂਮ ਦੇ ਦਰਵਾਜੇ ਵੱਲ ਨੂੰ ਵਧੀ। ਦਰਵਾਜੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਸ ਦੀ ਨਜ਼ਰ, ਆਪਣੇ ਸੱਜੇ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕੰਧ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ‘ਤੇ ਪਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ, ਉਸ ਨੂੰ ਬੜਾ ਅਚਰਜ ਜਿਹਾ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਇਕ ਹੈਰਾਨੀ ਅਤੇ ਅਫਸੋਸ ਵਾਲਾ ਭਾਂਵ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰੀ ਹਸਨ ਵੱਲ ਵੇਖਿਆ, ਹਸਨ ਨੇ ਵੇਖ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਲੰਬੀ ਕਤਾਰ ਵੱਲ ਵੇਖ ਰਹੀ ਸੀ। ਹਸਨ ਨਿਗਾਹ ਚੁਰਾਕੇ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਵੱਲ ਵੇਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਗੋਰੀ ਨੇ ਫੇਰ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਵਲ ਵੇਖਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਇਕ ਉਦਾਸ ਜਿਹਾ ਭਾਵ ਲੈਕੇ, ਦਰਵਾਜੇ ਵੱਲ ਨੂੰ ਵਧੀ। ਦਰਵਾਜਾ ਆਪਣੀ ਵੱਲ ਨੂੰ ਖਿੱਚ ‘ਕੇ ਖੋਲਿਆ ‘ਤੇ ਅੰਦਰ ਚਲੀ ਗਈ।

ਜਗਰਾਵ ਇਹ ਸਭ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਉਸ ਨੂੰ ਕਾਰ ਵਾਸ਼ ‘ਚ ਆਏ ਹੁਣ ਚਾਰ ਘੰਟੇ ਹੋ ਚੁਕੇ ਸੀ।

ਉਹ ਉੱਠਿਆ ਅਤੇ ਬਗੈਰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੇ ਹੋਏ, ਸਾਰਿਆਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦੀ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਬਾਹਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਿਆ। ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹਸਨ ਦੀ ਨਿਗਾਹ, ਉਸ ਤੇ ਪਈ; ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਓਹਨੂੰ ਅਣਦੇਖਿਆਂ ਕੀਤਾ। ਬਾਕੀ ਮੁੰਡੇ ਵੀ ਚੁੱਪ ਹੋ ਗਏ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੀਂਵੀਂ ਪਾ ਲਈ। ਉਹ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦੀ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ, ਕਾਰ ਵਾਸ਼ ‘ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ। ਅੱਗੇ ਚੌਰਸਤੇ ‘ਤੇ ਰੈਡ ਲਾਈਟ ਹੋਣ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਜਲਦ ਹੀ ਲਾਈਟ ਹਰੀ ਤੋਂ ਪੀਲੀ, ਫਿਰ ਲਾਲ ਹੋਈ। ਸੜਕ ਪਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਬੰਦਿਆਂ ਵਾਲਾ ਚਿੱਟਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਜੱਗ ਪਿਆ, ਅਲਾਰਮ ਬੱਜਣ ਵਰਗੀ ਮੱਠੀ ਆਵਾਜ਼ ਆਉਣ ਲੱਗੀ। ਉਸ ਨੇ ਸੜਕ ਪਾਰ ਕੀਤੀ, ਫਿਰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਪਾਰ ਕਰਕੇ, “McDonald’s” ‘ਚ ਚਲਾ ਗਿਆ। “McDonald’s” ਖਾਲੀ ਪਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਚਿਕਨ ਸੈਂਡਵਿਚ, ਫ਼੍ਰੇਂਚ ਫ੍ਰਾਇਸ ਅਤੇ ਕੋਕ ਲਿਆ। ਟੇਬਲ ਤੇ ਬੈਠ ‘ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਭੁੱਖ ਮਿਟਾਈ। ਫਿਰ ਉੱਠ ‘ਕੇ ਬਾਹਰ ਸੜਕ ‘ਤੇ ਆਇਆ। ਲਾਈਟ ਬਦਲਣ ‘ਤੇ ਰੋਡ ਪਾਰ ਕਰਕੇ, ਵਾਪਸ ਘਰ ਜਾਨ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਬੱਸ ਸਟੋਪ ਦੇ ਜਾ ਖੜਿਆ।

“ਵਾਹਰੂੰਗਾ ਕਾਰ ਵਾਸ਼” ਸੜਕ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ, ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਹਮਣੇ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਜਗਰਾਵ ਨੇ ਬੱਸ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਵੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਦੂਰ ਇੱਕ ਬੱਸ ਆਉਂਦੀ ਹੋਈ ਨਜ਼ਰ ਆਈ।

ਸਤਵਿੰਦਰ ਮਦਾਰਾ 

9041762608